Tri Otkrovenja

Kako možemo da dovedemo u vezu i pomirimo sve elemente sveta? O sjedinjavanju ljudske celine možemo da razmišljamo jedino u smislu organizma. Ljudski organizam je trojan i čitavom ljudskom mišlju vlada ideja trojstva.

Ljudska istina je nasleđe otkrovenja iz prošlosti i njihovo filosofsko tumačenje. U razvitku čoveka bilo je više otkrovenja. Smatramo da se ona mogu svesti na tri svetska otkrovenja, za koja postoje tri filosofska tumačenja.

Prvo je pre-hrišćansko otkrovenje drevne tradicije, za čijeg predstavnika u modernom vremenu smatramo »Rudolfa Štajnera. Ovo otkrovenje se odnosi na arhetipskog čoveka, imanentnog u postanju. Drugo, hrišćansko otkrovenje, preuzimamo uglavnom od Vladimira Solovjeva. Ono se odnosi na arhetipskog čoveka u istoriji. Treće je, post-hrišćansko otkrovenje Genija i ponovnog kosmičkog rađanja ličnosti, onako kako ga je, u naše vreme, izložio Erih Gutkind. Ono se odnosi na arhetipskog čoveka, ostvarenog u individualnoj svesti »Hrista u vama« — i u mnogim pojedincima.

Postoji nešto u ljudskoj kulturi što nije isključivo čovekov proizvod, nešto što mu je dato, a to je primordijalno otkrovenje o kosmičkom poreklu čoveka, koje je utelovljeno u tradicijama okultizma. Ova otkrovenja su nasleđena u ljudskom iskustvu, koje čovek nije izmislio. Ovu istinu o čoveku, koju nije sam izmislio, čovek može ponovno da otkrije. To eonsko nasleđe prvo je otkrovenje čovekovo o samom sebi.

Prvo otkrovenje je jasna spoznaja o arhaičnom čoveku i izraženo je simboličkim i mitološkim jezikom Vavilona, Egipta i Indije, Kine i astrologije, Kabale, alhemije, rozenkrojcera, masonstva itd. Danas se ono reflektuje u bramanizmu i Vedenti, u Mahajana budizmu u Indiji i Kini, i zen-budizmu Japana. Kao osnovni vodič iz ovog lavirinta mogu poslužiti Tajna učenja X. P. Blavatske. Crkva je sputavala ovo prvobitno, drevno učenje, a moderni naučnici i filosofi su ga zapostavljali. Postavlja se pitanje da li su današnji intelektualci u pravu kada omalovažavaju tumačenje života velikih kultura iz prošlosti.

Drevno znanje se ne može ponovo dokučiti. Ono nije bilo isključivo sujeverje. Da bi se dobila predstava o sklopu univerzuma i Čoveka, potrebno je odvojiti žito od kukolja, i to učiniti onako kako to odgovara XX veku. Ovo treba izučavati u svetlu razmatranja Rudolfa Štajnera o učenju rozenkrojcera, koje nije u nesaglasnosti ni sa modernom naukom ni sa hrišćanskim učenjem. Ezoteričnom vekovnom predanju potreban je most, a to je most između okultizma i hrišćanstva. Hrišćanski rozenkrojcizam, kako ga je tumačio Rudolf Štajner, smatra Hristovu pojavu ne samo kao središnji istorijski čin za ljudsku istoriju, već i kao centralni čin u kosmičkoj evoluciji. Rozenkrojcerska doktrina se, po Štajneru, odnosi na kosmologiju, na tri carstva prirode, tri stanja svesti i trostruka svojstva čoveka. On je pokazao da se takvo znanje može dovesti u sklad sa pronalascima modernih istraživanja jedino ako se čovekov organizam predstavi kao model organskog života.

Istorijski značaj hrišćanstva je u tome što potvrđuje da u Isusu Hristu nije samo Bog postao Čovek, već i da je Čovek postao Bog. Hrišćanstvo objavljuje da je čovek kao vrsta božanske prirode i da mogu, svaki u odnosu na sebe, pojedinci da dostignu ono što je dostigao Jedan, koji je bio univerzalan i jedan — da dostignu svest o svom božanskom, kosmičkom poreklu. Hipostaza o Sv. Duhu, ona koju je Hristos prvo nazvao Carstvom, jeste sama božanska mudrost, Sofija, otelovljena u celom čovečanstvu. Ideja Sofije, u filosofiji Solovjeva, jeste otkrovenje univerzalnog čovečansta; kao otelovljenje trećeg lica Trojstva. Ogist Kont je prvi objavio da je ljudska vrsta jedinstveno biće koje se razvija vekovima, kroz evoluciju i istoriju. On je smatrao da je ljudska rasa kao celina samo vrhunsko biće, kako u prošlosti i sadašnjosti tako i budućnosti. Vladimir Solovjev je preuzeo Kontovu zamisao o jedinstvu i božanskoj prirodi ljudske vrste kao istinsko tumačenje hrišćanskog učenja o značenju, poreklu i budućoj sudbini čoveka.

Oni koji su proučavali pre-hrišćanske religije ne mogu a da ne zapaze da je hrišćansko učenje zasnovano na istim načelima o trojstvu i jedinstvu, kao i druge velike religije, i da je, u stvari, ono njihova sinteza. Hrišćanstvo se nije pojavilo samo od sebe, nego je utemeljeno u svim prethodnim apokalipsama čovečanstva. Prema tome, prva osnova istine jeste morfologija pre-hrišćanskog verovanja, obrađena kritički i sistematski. Samo hrišćanstvo, u svojoj suštini i najkraćem izdanju, može se izučavati u katoličkoj teologiji, a naročito u razmišljanjima Solovjeva, koga smatramo tumačem ovog otkrovenja.

Treće otkrovenje je objavio Gutkind u svojoj knjizi Sidorično rođenje. To je otkrovenje genija u svakom dobu i svakoj rasi, otkrovenje o vrednosti ličnog iskustva. ,. Niče, Vajninger i Štirner su njegovi tumači. Na istoku se odavno smatra da s vremena na vreme čovečanstvo zavisi od pomoći »božjih ljudi« — tj. onih bića čija svest nadilazi normalnu svest. U Evropi ne postoji takvo predanje. Veliki umetnici, pesnici i filosofi, koji su bili proroci i kritičari svoga doba, govorili su samo u svoje ime. U Gutkindovim proročkim spisima najavljuje se da odsad više neće biti velikih genija i da će posljednja ljudska sinteza, započeta u naše vreme, biti rad i iskustvo pojedinaca, koji su svoju svest podigli na novu ravan svesnosti.

Treće otkrovenje je zato ponovno rođenje čoveka, svesnog svoje kosmičke uloge, to je zahtev za anđeoskom transcendencijom pojedinačnih ograničenosti. To je zapravo blagovest novog eona, smrt ljudske i rađanje božanske egzaltacije. Vaskrsnuće i večni život ukazuje nam se kao zora, jer stiže novo doba nasleđa i obilja, mašina i civilizacije. Treće otkrovenje je otkrovenje novog doba, koje pripada čoveku i kosmosu. Ono je drukčije od pređašnjih i sasvim je novo otkrovenje, ali se ono povezuje s primordijalnim i istorijskim otkrovenjima.

Kao osnov za ova tri otkrovenja, u filosofiji postoje tri trojna sistema: Vedanta, Platon i Hegel. Svaki je od ova tri sistema zasnovan na tri principa.

Vedanta je, naročito kako je izložena kod Šankare, univerzalna, trajna i neuništiva glavna filosofija čovečanstva, najviša filosofija, koja sadrži božansku klicu sveopšte nauke i filosofskih problema. U Vedanti je čovek prvi put dokučio znanje o apsolutnoj > stvarnosti same svesnosti. Trojni princip Vedante, Sat-Čit-Amanda, biće-svest-blaženstvo, to je Kantov apsolutni um. U Platonu, čovek je prvi put dostigao logiku. Platon je uveo načelo razuma. On je izumeo i uveo predstavu o konceptu ili ideji — da u dubini svake senzacije postoji zamisao. Platonov trojni princip jeste dobro, istina i lepota. Hegel je otkrio dijalektiku razuma — da je apsolutna svest u stvari svest o svesti. Hegelov trojni princip je teza, antiteza i sinteza.

Ako se ove tri filosofije kritički i istorijski razmotre i protumače kroz Kantovu prizmu, dolazi se do zaključka da one stvaraju i završavaju sve ostale filosofske sisteme. U njima su sadržani sistem, načela i metod same filosofije.

Vedanta ima takvo integralno trojstvo — Sat-Čit-Ananda — koje se svodi na tri Gune i na tri stanja svesti, buđenje, snevanje i spavanje. Ali to nije sistem dijalektike u vremenu. Dijalektiku u vremenu nalazimo kod Hegela. Njegova teza, antiteza i sinteza slede jedna drugu. Dijalektika se odnosi na istoriju, ali se ne tiče trojnog stanja svesti ili trostruke prirode čovekove. Trostruku prirodu Čoveka i Boga u istoriji razmatra hrišćansko učenje, ali se ono ne bavi kosmogonijom. Za to je potreban naučan, moderan kritički pristup, koji govori o istovremenosti i sledu Trojstva.

Ideja o tri otkrovenja proizlazi iz shvatanja o organskoj vezi između trojnog otkrovenja Vedante u prostoru, Hegelovog otkrovenja u vremenu, i hrišćanskog učenja u prostoru i vremenu. Onima koji ovako vide, sva tri otkrovenja mogu biti jednako prihvatljiva i podjednako vredna, bez obzira na to što su nastala u različtim vremenskim krugovima i što su bila izvorišta sukobljenih gledišta. Prema tome, značaj morfologije tri otkrovenja leži u modernoj kritičkoj svesti, koja pruža obrazac kako se ljudska misao može uobličavati. Ni prvo ni drugo otkrovenje ne može se istorijski proveriti. Sva tri otkrovenja zajedno činioci su ljudskog razvitka.