Aleksandar Videnovic: Crna Trava - zivot, kriza i nada (Sazetak)

Podrucja poput planinskog jugoistoka Srbije dozivljavala su, u uslovima radikalnih izmena drustvenih koncepcija, grube prekide u logicnom kontinuitetu postupaka i ponasanja u prostoru i kulturi prostornog oblikovanja. Podsticaj revitalizacije ovakvih sela i slicnih podrucja nalazi se u spoju starog i novog, odnosno negovanju autohtonog nacina gradnje, tradicije i obicaja na jednoj strani, i uvazavanja novih socioloskih, ekonomskih i demografskih fenomena i pojava u drustvu, na drugoj. Savremenoj seoskoj arhitekturi postavljen je zadatak ocuvanja postojeceg graditeljstva, u okviru potreba stanovnistva za novim gradjenjem. Kao i za druga podrucja i naselja, i za oblast planinskog jugoistoka Srbije pa i samu Crnu Travu postoje delatnosti koje bi u vecoj meri doprinele brzem izlasku iz nerazvijenosti i ublazavanju depopulacije i deagrarizacije. Isticu se u tom smislu poljoprivreda, odnosno stocarstvo i razni oblici turizma (sa ekoloskim principima u obe oblasti). Dokazi za ovakve tvrdnje nalaze se u rezultatima istrazivanja medjuodnosa nacina zivota i gradjenja i drustvenih okvira u kome su se ista desavala. Osim toga, ostvareni ciljevi istrazivanja postavljaju elemente za teoretske principe pravilnog pristupanja buducem razvoju i delovanju u prostornom modelovanju osetljivih ruralnih prostora.

Istrazivanje tretira nastajanje, razvoj i nove tendencije u procesu formiranja stambene fizicke strukture u jednom od tipicnih primera naselja veoma rasprostranjene (razbijene) vrste seoskih naselja Srbije. Mnostvo autohtonih, ali i spoljnih (donesenih) uticaja, odredili su specificne transformacije u strukturi ovih naselja. Siri drustveni kontekst odredio je i periode procvata, ali i potpunog stagniranja i gasenja ovih naselja. Simbiozom pozitivnih i negativnih pojava i oblika, a narocito njihovom funkcionalnom analizom, ubrzace se stilska sinteza kvalitetnog iz proslosti i negativnog iz danasnjice u oblasti ruralnog stanovanja i gradjenja. Osmisljenim strucnim reagovanjem u ovom delu ruralnog prostora Srbije, a posebno njegovom stambenom okviru, postigla bi se sa jedne strane postepena revitalizacija opustosenih i dehumanizovanih seoskih prostora, a sa druge strane pruzila bi se sansa za razvoj sela.

KLJUCNE RECI:

ognjiste, kuca, okucnica, zaselak, selo, naselje, atar...
seljak, porodica, porodicna zadruga, susedstvo...
stocar, zanatlija, dundjerin, pecalbar, neimar, radnik...
depopulacija, deagrarizacija, ekoloska strategija razvoja...

prikaz knjige

Biblioteka DISSERTATIO

Zaduzbina Andrejevic